Ένας υπολογιστής μέσα στον εγκέφαλό μας, δεν είναι πλέον επιστημονική φαντασία
Όπως πολλοί άλλοι στη Silicon Valley, έτσι και o επιχειρηματίας τεχνολογίας Bryan Johnson προβλέπει στο μέλλον την ύπαρξη ευφυών μηχανών που θα μπορούν να κάνουν μόνες τους διάφορα πράγματα, όπως να οδηγούν αυτοκίνητο ή να ικανοποιούν διάφορες ανάγκες μας πριν ακόμα τις εκφράσουμε.
Η πρωτοτυπία του Johnson έγκειται στο γεγονός πως ψάχνει να βρει τρόπο να ενισχύσει τον ανθρώπινο εγκέφαλο, έτσι ώστε να μπορεί μελλοντικά να συμβαδίζει με τις μηχανές.
Από ένα ταπεινό γραφείο στο Venice Beach, η «η-επιστημονική φαντασία-συναντά-την-επιστήμη» start-up επιχείρησή του με το όνομα Kernel, κατασκευάζει ένα μικροσκοπικό τσιπ που μπορεί να εμφυτευθεί στον εγκέφαλο για να βοηθήσει τους ανθρώπους που πάσχουν από νευρολογικές βλάβες που προκαλούνται από εγκεφαλικά επεισόδια, Αλτσχάιμερ ή διασείσεις. Εξέχοντες νευροεπιστήμονες που κατασκευάζουν το τσιπ - το ονομάζουν «νευροεμφύτευμα» - ελπίζουν ότι μακροπρόθεσμα θα είναι σε θέση να ενισχύσουν την ευφυΐα, τη μνήμη και άλλες νοητικές εργασίες.
Η ιατρική αυτή συσκευή βρίσκεται εδώ και χρόνια υπό κατασκευή, παραδέχεται ο Johnson, αλλά υπάρχουν κεφάλαια να καλύψουν το χρόνο που απαιτείται μέχρι να τελειοποιηθεί. Πούλησε την εταιρεία του Braintree στο PayPal για 800 εκ. δολλάρια το 2013. Ο πρώην Μορμόνος, μεγαλωμένος στη Γιούτα, 38 ετών, μιλά για το έργο αυτό με ιεραποστολικό σχεδόν δέος.
"Η ανθρώπινη νοημοσύνη είναι περιορισμένη σε σχέση με την τεχνητή νοημοσύνη – ο περιορισμός έγκειται στον εκφυλισμό του σώματος και του εγκεφάλου», είπε σε μια συνέντευξη για την εταιρεία του, για την οποία δεν είχε ξαναμιλήσει δημοσίως. "Το ζητούμενο είναι η διατήρηση του ανθρώπου στο επίκεντρο της εξέλιξής μας».
Ο Johnson ξεχωρίζει μέσα από μια ελίτ επιχειρηματιών που πιστεύουν ότι η Silicon Valley μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη χρηματοδότηση επιστημονικών ανακαλύψεων μεγάλης κλίμακας - τέτοιων που μπορούν να βελτιώσουν δραματικά την ανθρώπινη ζωή και με τρόπους που υπερβαίνουν την απλή κατασκευή λογισμικού.
Αν και πολλά από τα εγχειρήματά τους βασίζοντες στις αρχές λογισμικού: τα τελευταία δύο χρόνια, εταιρείες επιχειρηματικών κεφαλαίων, όπως οι Y Combinator, Andreessen Horowitz, Peter Thiel’s Founders Fund, Khosla Ventures και άλλες, έχουν επενδύσει τεράστια κεφάλαια σε νεοσύστατες επιχειρήσεις που εστιάζουν στο «βιο-hacking" - την ιδέα ότι μπορεί να ανασκευαστεί το ανθρώπινο σώμα όπως ένα πρόγραμμα λογισμικού. Έχουν χρηματοδοτήσει εταιρείες που στοχεύουν να καταγράψουν τα βακτήρια του εντέρου, να επαναπρογραμματίσουν το DNA με το οποίο γεννιόμαστε, ή να διενεργούν βιοψίες για καρκίνο από απλά δείγματα αίματος. Στηρίζουν επιχειρήσεις που είναι γνωστές για έρευνες πάνω στην «γνωστική ενίσχυση», όπως η Thync, η οποία κατασκευάζει ένα ακουστικό που στέλνει ηλεκτρικούς παλμούς στον εγκέφαλο και αλλάζει την διάθεση του χρήστη, και η Nootrobox, μία start-up εταιρία που φτιάχνει μασώμενα συμπληρώματα καφέ, που συνδυάζουν δόσεις καφεΐνης με ενεργά συστατικά από πράσινο τσάι και που οδηγούν σε ένα τεχνητό high ακριβώς ίδιο με αυτό των τεχνικών zen.
Είναι εύκολο να απορρίψει κανείς αυτές τις προσπάθειες ως υβριστικές, τεχνο-ουτοπικές φαντασιώσεις μιας αυτοαναφορικής ελίτ που πιστεύει ότι μπορεί να αψηφά το θάνατο και την παρακμή του ανθρώπινου σώματος - και ότι το κάνουν μόνο και μόνο για να παράσχουν ακόμα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα στους ήδη προνομιούχους.
Και ενώ πράγματι δεν υπάρχει έλλειμα ύβρεως στη Silicon Valley, από την άλλη πλευρά αδιαμφισβήτητα κάποια από αυτά τα projects θα επιταχύνουν τις επιστημονικές ανακαλύψεις και θα συμπληρώσουν κάποια από τα κενά που άφησε η μείωση της δημόσιας χρηματοδότησης για την επιστημονική έρευνα, είπε η Laurie Zoloth, καθηγήτρια βιοηθικής και ιατρικών ανθρωπιστικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο Northwestern. Επιπλέον, οι προγραμματιστές παρακινούνται από το γεγονός ότι πολλές βιολογικές και ιατρικές προκλήσεις απαιτούν όλο και μεγαλύτερη συγκέντρωση δεδομένων και υπολογισμό· θυμίζουν προβλήματα της ειδικότητάς τους. Ο μεγάλης κλίμακας προσδιορισμός της αλληλουχίας του γονιδιώματος, για παράδειγμα, έχει από καιρό θεωρηθεί ως το κλειδί για το ξεκλείδωμα στοχευμένης θεραπείας του καρκίνου και για την ανίχνευση της νόσου πολύ νωρίτερα από ό,τι οι τρέχουσες μέθοδοι· κι αυτό γίνεται όλο και περισσότερο πραγματικότητα, καθώς το κόστος της καταγραφής, αποθήκευσης και ανάλυσης των δεδομένων έχει μειωθεί δραματικά, οδηγώντας σε μια πληθώρα επενδύσεων στον τομέα αυτόν.
Η εταιρία Kernel ασχολείται σοβαρά με την βελτίωση των νοητικών και γνωστικών δυνατοτήτων. Η ιδέα βασίζεται στο έργο του Theodore Berger, έναν πρωτοπόρο μηχανικό βιοϊατρικής τεχνολογίας που διευθύνει το Κέντρο Νευρομηχανικής στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνια, και είναι διευθύνων επιστημονικός σύμβουλος της νεοσύστατης εταιρίας.
Για πάνω από δύο δεκαετίες, ο Berger ασχολείται με την κατασκευή ενός νευροεμφυτεύματος που θα βοηθήσει ανθρώπους με άνοια, εγκεφαλικά επεισόδια, διασείσεις, εγκεφαλικές βλάβες και τη νόσο του Αλτσχάιμερ, που πλήττει 1 στις 9 ενήλικες άνω των 65 ετών.
Οι εμφυτευμένες συσκευές προσπαθούν να μιμηθούν τον τρόπο με τον οποίο τα κύτταρα του εγκεφάλου επικοινωνούν μεταξύ τους. Ας πούμε, για παράδειγμα, ότι έχετε μια συνομιλία με το αφεντικό σας. Ένας υγιής εγκέφαλος θα μεταφέρει αυτήν τη συνομιλία από τη βραχυπρόθεσμη στη μακροπρόθεσμη μνήμη μέσω ηλεκτρικών σημάτων. Τα σήματα αποστέλλονται κωδικοποιημένα, με έναν κώδικα μοναδικό σε κάθε άτομο που θυμίζει εντολή λογισμικού.
Οι ασθένειες του εγκεφάλου διαταράσσουν αυτούς τους κώδικες. Το λογισμικό του Berger προσπαθεί να βοηθήσει την επικοινωνία μεταξύ των εγκεφαλικών κυττάρων προβλέποντας ακαριαία ποιος θα έπρεπε να είναι ο υγιής κώδικας, και στη συνέχεια πυροδοτεί τους νευρώνες σύμφωνα με αυτό το προβλεπόμενο μοτίβο. Σε ξεχωριστές μελέτες που χρηματοδοτούνται από την Υπηρεσία Προηγμένων Αμυντικών Ερευνητικών Προγραμμάτων κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, το τσιπ του Berger έχει αποδεδειγμένα βελτιώσει τις λειτουργίες της μνήμης σε αρουραίους και πιθήκους.
Πριν από ένα χρόνο, ο Berger ένιωθε ότι είχε φτάσει στα όρια της έρευνάς του. Ήθελε να αρχίσει τις δοκιμές των συσκευών του πάνω σε ανθρώπους και σκεφτόταν διάφορες εμπορικές ευκαιρίες όταν έλαβε κλήση από τον Johnson, τον Οκτώβριο του 2015. Ούτε ακουστά δεν τον είχε τον Johnson· η αναζήτηση στο Google έδειξε πως ήταν ένα επιχειρηματίας τεχνολογίας, ο οποίος είχε ιδρύσει έναν φορέα παροχής υπηρεσιών πληρωµής και επένδυε σε διάφορες νεοσύστατες επιχειρήσεις που ασχολούνταν με την επιστήμη. Οι δύο άνδρες συναντήθηκαν στο γραφείο του Berger τον ίδιο μήνα. Μίλησαν για τέσσερις ώρες, παρακάμπτοντας το μεσημεριανό γεύμα, και μέχρι το τέλος της ημέρας, ο Τζόνσον είπε ότι θα βάλει τα κονδύλια και για τους δύο για να ξεκινήσουν κάτι μαζί. «Δεν ξέρω από ποιον, αλλά εισακουστήκαμε», δήλωσε ο Berger μετά την συνάντηση.
Για τον Johnson, η συνάντηση ήταν το επιστέγασμα μιας πολύχρονης εμμονής του με τη νοημοσύνη και τον εγκέφαλο.
Με το που πούλησε την Braintree, ήθελε να ξεκινήσει αμέσως μια άλλη εταιρεία. Πέρασε έξι μήνες καλώντας όλους όσους ήξερε ότι έκαναν «κάτι τολμηρό» - περίπου 200 άτομα συνολικά. «Ήθελα να καταλάβω πώς σκέπτονταν - πώς επέλεγαν το αντικείμενο της εργασίας τους και γιατί», λέει.
Στη συνέχεια δημιούργησε ένα ταμείο 100 εκ. δολλαρίων που επενδύει στην επιστήμη και σε τεχνολογικές start-ups αιχμής που θα μπορούσαν να «βελτιώσουν ριζικά την ποιότητα ζωής». Τα κεφάλαια, τα οποία προέρχονται αποκλειστικά από την προσωπική του περιουσία, ονομάστηκαν «Ταμείο OS», γιατί ήθελε να στηρίξει εταιρείες που επέφεραν αλλαγές σε επίπεδο λειτουργικού συστήματος, όπως είπε. Στόχος του Τζόνσον ήταν να αναλάβει «τρελά» projects και να τα καταστήσει βιώσιμα - συμπεριλαμβανομένων νεοσύστατων επιχειρήσεων που προσπαθούν να εξορύξουν από αστεροειδείς πολύτιμα μέταλλα και νερό ή να φτιάξουν μεταφορικά drones για τις αναπτυσσόμενες χώρες ή ακόμα και μια εταιρεία τεχνητής νοημοσύνης που χτίζει τη μεγαλύτερη ανθρώπινη γενετική βάση δεδομένων στον κόσμο.
Παράλληλα, όλο και επέστρεφε στη νοημοσύνη, τόσο την τεχνητή όσο και την πραγματική. Όπως το έβλεπε, η τεχνητή νοημοσύνη άνθιζε - οι τεχνολογικές εξελίξεις κινούνταν με επιταχυνόμενο ρυθμό· ο ρυθμός της εξέλιξης του ανθρώπινου εγκεφάλου από την άλλη ήταν συγκριτικά υποτονικός. Έτσι, προσέλαβε μια ομάδα νευροεπιστημόνων και τους επιφόρτισε με το χτένισμα όλων των σχετικών ερευνών, με στόχο να σχηματίσουν μια «εταιρεία εγκεφάλου». Τελικά σχημάτισαν την Berger.
Δέκα μήνες αργότερα, η ομάδα έχει αρχίσει να σχεδιάζει πρότυπα μοντέλα της συσκευής και διεξάγει δοκιμές με επιληπτικούς ασθενείς σε νοσοκομεία. Ελπίζουν να ξεκινήσει μια κλινική δοκιμή, αλλά πρώτα πρέπει να βρουν τρόπο να κάνουν φορητή τη συσκευή (αυτήν τη στιγμή, οι ασθενείς που τη χρησιμοποιούν είναι συνδεδεμένοι σε υπολογιστή).
Ο Zoloth λέει ότι ένας από τους μεγάλους κινδύνους των τεχνολόγων που χρηματοδοτούν την επιστήμη, είναι ότι χρηματοδοτούν τις δικές τους προτεραιότητες, οι οποίες μπορεί να είναι αποσυνδεδεμένες από το ευρύτερο κοινό καλό. Πολλοί άνθρωποι δεν έχουν αρκετούς πόρους για να χρησιμοποιήσουν το υπάρχον δυναμικό του εγκεφάλου τους, πόσο μάλλον να το ενισχύσουν. "Το να λέει κανείς ότι οι δισεκατομμυριούχοι τεχνολογίας χρηματοδοτώντας ό, τι οι ίδιοι θέλουν, αναπόφευκτα θα χρηματοδοτήσουν και την επιστήμη για το ευρύτερο κοινό -ως απομεινάρι των ενεργειών τους-, είναι ένα σαθρό επιχείρημα», είπε. "Αν κάποιοι υπέροχοι, δημιουργικοί καθηγητές γυμνασίου από το κέντρο της πόλης, για παράδειγμα, μπορούσαν να χρηματοδοτούν την επιστήμη, τότε ίσως οι ανάγκες των φτωχών να λαμβάνονταν περισσότερο υπ' όψιν".
Ο Johnson λέει ότι έχει πλήρη επίγνωση όλων αυτών των θεμάτων. Αναγνωρίζει ότι η ιδέα ανθρώπων να περπατούν τριγύρω με τσιπ εμφυτευμένα στο κεφάλι τους που θα τους κάνουν πιο έξυπνους φαντάζει τραβηγμένη, για να το θέσουμε ήπια. Λέει όμως επίσης ότι στόχος τους είναι να κατασκευάσουν ένα προϊόν που θα είναι ευρέως προσιτό, αν και αναγνωρίζει ότι υπάρχουν δυσκολίες. Ο ίδιος επισημαίνει ότι πολλές επιστημονικές ανακαλύψεις και εφευρέσεις - ακόμη και η τυπογραφική μηχανή - ξεκίνησε για μια προνομιακή ομάδα, αλλά κατέληξε να παρέχει τεράστια οφέλη στην ανθρωπότητα. Τα κύρια οφέλη της Kernel, λέει, θα είναι για τους αρρώστους, για τα εκατομμύρια των ανθρώπων που έχουν χάσει τις αναμνήσεις τους, λόγω των διαταραχών του εγκεφάλου. Ακόμη και μια μικρή βελτίωση στη μνήμη - ένα άτομο με άνοια να είναι σε θέση να θυμηθεί πού είναι το μπάνιο του σπιτιού του, για παράδειγμα - μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να διατηρήσουν την αξιοπρέπειά τους και να απολαύσουν μια καλύτερη ποιότητα ζωής.
Και στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης, επιμένει ο Johnson, η ενίσχυση της ικανότητας του εγκεφάλου μας είναι ένα καίριο κοινωνικό ζήτημα. "Ό,τι εγχείρημα και να φανταστούμε - ιπτάμενα αυτοκίνητα, να πάμε στον Άρη - όλα καταλήγουν στη νοημοσύνη μας», λέει. "Είναι η πιο ισχυρή πηγή της ύπαρξής μας. Είναι το κυρίαρχο εργαλείο μας".
